In 2001 kwam ik voor het eerst naar Ghana als 20-jarige. Ik had heel hard gespaard, een halve garderobe aangeschaft, het visum regelen was gelukt en daar ging ik! Ik had de praktische Ghana voorbereiding doorlopen, anders kon ik immers niet aan de reis beginnen. Maar verder had ik mij nauwelijks ingelezen en ging ik zo groen als gras op reis.
Inmiddels zijn we in een tijdperk beland waar we alles direct op kunnen zoeken. Google en chatGTP zijn onze grootste vrienden. 20 jaar geleden was dat iets anders. Maar ik had ook bedacht dat ik Ghana volop zou kunnen ervaren wanneer ik er onbevangen in zou staan. Dat ik dan alles intenser zou kunnen ervaren. Intens was het! Maar daarnaast zorgde het voor onwetendheid en soms voor komische maar ook lastige situaties.
Inmiddels heb ik die onwetendheid gelukkig goed gemaakt. De afgelopen 20 jaar heb ik met vallen en opstaan heel veel geleerd en ik vertel er graag over. Ik woon al jaren met veel plezier in Ghana, waar ik een non-profit guesthouse en organisatie (Banko Women Organization) run en al vele reizigers heb mogen begeleiden.
Ik vind Ghana helemaal geweldig en ik wil graag dat reizigers dit mooie land ten volste kunnen beleven. Dat mensen die naar Ghana komen om te werken, dit met veel plezier en doeltreffend kunnen doen. Sociale duurzaamheid en respect staan daarbij centraal.
Wanneer je je als reiziger verdiept in de gebruiken van het land dat je bezoekt, voeg je een extera dimensie toe aan je reis. Vandaar dit blog.
De linkerhand is voor ‘vieze’ dingen
Gelukkig bood de organisatie, waarmee ik de eerste keer naar Ghana kwam voor vrijwilligerswerk, een introductie aan. Een van de dingen die als eerste verteld werden was dat je eet, dingen aangeeft en dingen aanpakt met rechts doet. Ook wijzen, groeten en zwaaien gaat allemaal met rechts.
De linkerhand gebruik je voor vieze dingen zoals je bibs afvegen. Wanneer je echt even jouw linkerhand moet gebruiken om bijvoorbeeld iets aan te pakken zeg dan: “Excuse me for left”.
Ik heb in mijn jaren hier behoorlijke discussies zien ontstaan, ook van Ghanezen onderling, wanneer deze gedragsregel niet in acht werd genomen.
De oude en nieuwe valuta (Cedis) worden in de volksmond door elkaar gebruikt
Stel je gaat naar de markt en je wilt een stukje pure sheabutter kopen….De mevrouw zegt oké dat is dan 50. En jij denkt wellicht 20??? Dat is best veel voor zo’n klein stukje, maar ach het is een puur product en ik besteed mijn geld op de lokale markt dus laat ik het maar doen.Was het dan niet handig geweest dat je wist dat ze in Ghana de valuta in 2007 hebben aangepast (4 nullen eraf!!) maar dat veel mensen nog steeds rekenen met de oude valuta. Dus de 50 waar de mevrouw het over heeft, is vijftigduizend, oftewel 5 Ghana Cedis…Koopje toch? Pure sheabutter voor 30 Eurocent!?
Wanneer je iets wilt kopen en je begrijpt niet hoeveel iets nou werkelijk kost, voel je vrij om te vragen. Om te voorkomen dat de verkoper de oude waardes gebruikt kan je het volgende vragen: “Please, how much is it in Ghana Cedis?”
Het blijft enorm verwarrend. Ik vroeg net aan Maame U, mijn collega bij BWO Hostel hoeveel iets kost. Zij antwoordde: “170”. Ik keek denk ik wat verdwaasd of verbaasd en ze corrigeerde zich snel in 17 Cedis.
Sommige complimenten zijn een verkapte vraag
Ik ben zo iemand die snel roept wanneer ik iets leuk of mooi vind. Tijdens mijn eerste keer in Ghana zei ik regelmatig dingen als: “Wat een leuke slippers” of “Wat een prachtige jurk!”. Wanneer het kleinere dingen zoals een armbandje betrof, gaven sommige mensen het direct aan mij na zo’n opmerking. Waarop ik het weer teruggaf en uitlegde dat ik het mooi vond maar niet hoefde te hebben.
Mijn complimenten resulteerden soms ook in cadeaus. Ik kreeg bijvoorbeeld een paar slippers zonder duidelijke aanleiding. Dat was een reden om maar eens uit gaan zoeken wat er nu eigenlijk gebeurde. Een vriend legde uit dat mijn directe complimenten werden opgevat als: Ik vind het mooi en ik wil het hebben.
Een beter compliment, of een compliment zonder verwarring is: “Wat zie je er mooi uit!”. Wil je het zelfde soort slippers hebben dan kan je gewoon vragen waar iemand ze gekocht heeft en je mag ook rustig naar de prijs vragen in Ghana.
Elektriciteit en Stromend Water: Onvoorspelbaarheid in Ghana
Het is belangrijk om te weten dat elektriciteit en stromend water in Ghana niet altijd gegarandeerd zijn. In sommige gebieden kan de stroom uitvallen, soms meerdere keren per dag, en ook de watervoorziening kan tijdelijk ontbreken. Het is handig om een zaklamp en een powerbank bij je te hebben, en voor noodgevallen wat extra water in huis te halen. Dit maakt het makkelijker om met de onvoorspelbaarheid om te gaan en je reis zo aangenaam mogelijk te maken
Ghana is luidruchtig
Toen ik nog bij een gastgezin in het dorp woonde was er geen minuut stilte, niet gedurende de dag, maar ook niet in de nacht. Gedurende de dag en in de avond waren er altijd radio’s aan, mensen die praten, discussieerden, kookgeluiden,kortom geluiden van alledag. Die dag begon trouwens al tussen 4 en 5 uur in de morgen, om die tijd begonnen mijn buren met vegen. Rond half zeven werd een radio aan een spijker boven mijn raam gehangen die de hele dag door tetterde ook al hadden andere buren ook hun radio aan.
Rond 9 uur ’s avonds ging iedereen naar bed, behalve de buurman in het volgende huis. Die begon dan 4 nummers van Bob Marley te spelen tot aan 3 uur ’s nachts. Ja echt, dezelfde 4 nummers van Bob Marley on repeat! Om middernacht ging de dame die in de kamer naast mij woonde altijd telefoneren, want dat kon gratis in de nacht. Lang leve MTN, de provider!
Gelukkig is er bij het guesthouse niet zoveel lawaai, maar het is ook niet meer de oase van rust die het eerder was. De buren hebben hanen, op gezette tijden kunnen we de aankondigingen uit het dorp horen. We kunnen de schoolbel horen en op zondag horen we de kerk. Het beste wat je kunt doen wanneer je naar Ghana komt is je instellen op geluid en misschien oordopjes meenemen voor in de nacht.
Engels is de officiële taal in Ghana, maar niet de voertaal
Toen ik voor het eerst naar Ghana kwam dacht ik dat ik vooral mijn Engels moest oppoetsen en moest leren om minder verlegen te zijn. De voertaal in Ghana is immers Engels. Wat heb ik mij daarin vergist! Ja, de officiële taal is Engels, maar de voertaal hangt af van het gebied waar je bent. Ik was in Ashanti, waar men Twi spreekt. En op sommige plekken wordt er bar weinig Engels gesproken.
Wat er regelmatig gebeurde was dat mensen mij een heel verhaal in het Twi vertelden en dat verhaal werd standaard afgesloten met why. En wanneer ik het niet verstond dan kwam het verhaal nogmaals, een beetje harder, wederom gevolgd door een why. En soms na een hele dag “why why why” gehoord was ik het in de avond toch echt wel beu..
Het duurde lang voor ik erachter was dat why eigenlijk wai was en iets betekent als ‘Toch?’. Oftewel men vroeg om bevestiging….. Weer zo’n Ghana weetje dat ik graag van te voren had geweten.
Zodra je je verdiept hebt in de grotere culturele gewoonten en gebruiken van Ghana, komt er natuurlijk nog veel meer te ontdekken. De dagelijkse realiteit in Ghana zit vol verrassingen en kleine maar belangrijke details die je reiservaring kunnen verrijken. Hierna geef ik je 10 praktische weetjes die je zeker kunt gebruiken tijdens je verblijf in dit mooie land.
Drinkwater in ghana: pure water of insjuéééé?
Drinkwater wordt in Ghana vaak verkocht in 500 ml zakjes. Op straat hoor je verkopers enthousiast roepen: “Pure water!” of iets dat klinkt als “insjuéééé”. Dit laatste komt van het Twi-woord nsuo, wat water betekent.
Een grappige anekdote: ooit vroeg een gast zich af waarom iedereen op straat “What’s your name?” naar hem riep. Hij had niet door dat ze zakjes water verkochten!
Het water in deze zakjes is over het algemeen veilig om te drinken. Maar heb je al last van je darmen, speel dan op safe en kies voor grote flessen mineraalwater. Bij Banko Women Organization hostel koken we ons gefilterde water. Dit is niet alleen veilig, maar ook duurzamer omdat het minder afval oplevert.
Douche net als de locals: kleurrijke sponsen in Ghana
Douchen doet men hier met vrolijk gekleurde lange ‘netten’. Je kan ze in verschillende gradaties qua hardheid kopen. Super handig in gebruik. Wanneer je de spons bijeenpakt, is het net een douchepuff, maar je kan ook heel makkelijk je rug wassen!
Onderweg in Ghana: preken, parfum en verkooppraatjes in de bus
Wanneer je in Ghana een lange busrit gaat maken, verbaas je dan niet wanneer er ineens iemand in het gangpad gaat preken. Deze preek verloopt soms in een verkooppraatje voor medicijnen, parfum, boekjes of dit alles gecombineerd.
Stranden in Ghana: van paradijs tot praktische tips
Ghana heeft een enorm lange kustlijn met prachtige stranden. Wat drukkere stranden zoals Labadi en Kokrobite, maar ook hele rustige ‘paradijsstranden’. Let er wel op dat het strand ook vaker een soort openbaar toilet is, dus je kan niet maar zo op elk strand gaan liggen. Ook is de stroming van de zee vaak heel sterk!
Hand in hand: een gewone gewoonte in Ghana
Hand in hand lopen is heel normaal in Ghana. Dit is niet voorbehouden aan verliefde stelletjes.
Merknamen en lokale producten in Ghana
Producten zijn vaak vernoemd naar de merknaam. Zo heet koffie hier Nescafe, thee noemt men Lipton en waspoeder is Omo. Zoek ook eens op de markt naar de lokale producten. De zeep uit Ghana is geweldig!
Chiefs en leiderschap: hoe dorpen en steden in Ghana worden bestuurd
Iedere plaats, zowel de dorpen als de steden, heeft een chief. De chief is verantwoordelijk voor de traditionele rechten en plichten en het welvaren van een plaats. Daarnaast is er voor de dagelijkse leiding een gekozen assembly man/woman.
Dieren en insecten in Ghana: van gezellig tot kruipend
Behalve de mooie, gezellige en leuke dieren vind je hier vele insecten. Ja, ook spinnen. De hele grote soorten, zoals vogelspinnen, zie ik niet vaak maar de kleinere soorten des te meer. Spinnen eten muggen denk ik altijd maar.
Slangen en schorpioenen in Ghana: voorzichtigheid geboden
Slangen en schorpioenen….. Die zijn er ook. Ghanezen doden elke slang die ze zien. Er zijn vele soorten slangen in Ghana en sommigen zijn extreem giftig. Je moet oppassen waar je loopt, helemaal in het donker en in het gras.
De schorpioenen die je in Ghana ziet, zijn groot en zwart, giftig, maar niet dodelijk. In het droogseizoen is er meer kans dat schorpioenen naar binnen komen op zoek naar water.
Cadeaus in Ghana: geld is het beste geschenk
In Nederland geven we graag cadeautjes. Het beste cadeautje dat je hier kunt geven, is een geldbedrag , zodat de ontvanger zelf kan bepalen waaraan het wordt besteed.
Wil je meer leren over de cultuur en gebruiken van Ghana?
Tijdens een towntour met onze gids ontdek je nog meer interessante weetjes en de lokale levensstijl. Lees er alles over in ons blog over de towntour, en krijg een unieke kans om je reiservaring in Ghana nog verder te verdiepen!